Regionalni razvoj BiH

Regionalni razvoj BiH

U nastojanju da se prevaziđu brojni socijalni i ekonomski problemi sa kojima se Bosna i Hercegovina suočila u poslijeratnom periodu, lokalna zajednica je uz podršku međunarodne zajednice pokrenula inicijativu za oporavak i stimuliranje ekonomskog razvoja. Rezultat ove inicijative je pokretanje procesa ekonomske regionalizacije, osnivanjem regionalnih razvojnih agencija. Regionalne razvojne agencije su ključni sudionici u izradi i provedbi strategija za ekonomski razvoj na lokalnom nivou. Tamo gdje postoje regionalne razvojne agencije, postoji i institucionalni okvir za povezivanje niza djelatnosti i za dovođenje istih u vezu sa raznovrsnim zajedničkim ciljevima oko kojih su se zainteresirane strane usaglasile.

Među zainteresirane strane spadaju: lokalne vlasti, mjesne zajednice, privredne komore i udruženja poslodavaca, istraživačke i obrazovne institucije,  lokalne razvojne organizacije, nevladine organizacije, pružatelji poslovnih usluga, organizacije tržišta rada, sindikati, itd. 

Jedinstvena struktura i organizacija regionalnih razvojnih agencija im omogućava da putem svojih veza sa ekonomskim i institucionalnim akterima iz regije stvaraju, na svim institucionalnim nivoima, horizontalne i poprečne veze koje nedostaju. Ove veze nastaju aktivnim učešćem zainteresiranih strana u strategiji regionalnog ekonomskog razvoja, te njihovim temeljnim razumijevanjem samog procesa regionalnog razvoja.

Regionalne razvojne agencije moraju graditi čvrsta regionalna partnerstva za planiranje i provedbu razvoja. Regionalni ekonomski razvoj je dugoročni proces u kome je najveći izazov potreba da se iskombiniraju ili pomire kratkoročni, srednjoročni i dugoročni prioriteti. Dakle, kako bi trajno održali kvalitet u planiranju razvoja, te ispunili zajednička očekivanja regionalnih aktera, njihovi predstavnici moraju biti aktivno uključeni u kontinuirani proces planiranja i provedbe.

 

Razvoj regionalnih razvojnih agencija u BiH

Regionalne razvojne agencije su u suštini neprofitne organizacije koje finansiraju javni, privatni i nevladin sektor kako bi doprinijele opštem ekonomskom razvoju. One su instrumenti za podršku obnovi ekonomije, stvaranje radnih mjesta i razvoj ljudskih resursa i infrastrukture u različitim regijama.

Regionalni proces u BiH je nastao u okviru projekta EURED – „Podrška Europske unije regionalnom ekonomskom razvoju“ (mart 2003 – oktobar 2005). Pet agencija (ARDA, NERDA, REDAH, REZ i SERDA) rade na ispunjenju svojih zadataka, a to je jačanje ekonomije svojih regija.

ARDA – obuhvata ekonomsku regiju Sjeverozapadna BiH

NERDA – obuhvata ekonomsku regiju Sjeveroistočna BiH

REDAH – obuhvata ekonomsku regiju Hercegovina

REZ – obuhvata ekonomsku regiju Centralna BiH

SERDA – obuhvata Sarajevsku makroregiju

Svaka od Agencija ima svoj tim obrazovanih i visoko motiviranih uposlenika koji su prošli značajnu obuku i edukaciju od strane međunarodnih stručnjaka tokom trajanja EURED projekta (faza I).

Pet regionalnih razvojnih agencija postat će vremenom katalizatori regionalnog ekonomskog razvoja u BiH. Agencije će biti zadužene za niz djelatnosti kojim će se pružiti prodrška sektoru malih i srednjih preduzeća, a posebno će:

  1. Jačati komunikaciju, razumijevanje i saradnju između javnih tijela (na svim nivoima) i privatnog sektora
  2. Provoditi konkretne projekte vezane za poslovnu infrastrukturu, kao što su industrijski i tehnološki parkovi, poduzetnički centri i slično
  3. Provoditi konkretne projekte vezano za finansijsku podršku, kako bi se odgovorilo na potrebe malih i srednjih preduzeća za fondovima. Regionalne razvojne agencije bi mogle imati kreditno-garancijski fond za razvoj malih i srednjih preduzeća
  4. Pružati posebnu savjetodavnu i tehničku pomoć, kao što su poslovne i informacione usluge za novoosnovana preduzeća

 

Podrška Europske unije kroz projekte EU RED I i EU RED II

Od 1999. godine Europska unija aktivno pruža podršku projektima lokalnog i regionalnog ekonomskog razvoja i to prvo kroz pilot projekte u Tuzli, Mostaru i Distriktu Brčko, nakon čega je 2000. godine, uslijedio projekt „Sredstva brzog djelovanja“ (QIF program) koji je podržao projekte za kreiranje novih radnih mjesta i podstakao prve lokalne i podregionalne razvojne inicijative.

Od marta 2003. godine do oktobra 2005. godine, EU RED projekt (projekt podrške Europske komisije regionalnom ekonomskom razvoju u BiH) je bio ključni projekt u ovoj oblasti, koji je imao četiri glavna zadatka: definiranje okvira za regionalni razvoj, osnivanje i izgradnja kapaciteta regionalnih razvojnih agencija (RRA), izrada strategija regionalnog ekonomskog razvoja i projektni fond za sufinansiranje projekata.

Putem fonda za regionalni ekonomski razvoj, Europska unija je osigurala bespovratna sredstva za projekte ekonomskog razvoja sa fokusom na mala i srednja preduzeća (MSP) i turizam. Nakon što je u decembru 2004. godine javnosti prezentirano pet strategija regionalnog razvoja, prijedlozi projekata moraju biti direktno povezani sa prioritetima koji su definirani u strategiji i moraju imati odobrenje odgovarajuće RRA.

Na temelju rezultata prvog EU RED projekta, u decembru 2005. godine počeo je EU RED II projekat – Podrška EU malim i srednjim preduzećima i regionalnom ekonomskom razvoju u BiH.

Aktivnosti projekta EURED II su se fokusirale na slijedeće aktivnosti:

  1. Institucionalna podrška;
  2. Izgradnja kapaciteta;
  3. EURED fond;
  4. Komunikacije i transfer znanja

U kontekstu institucionalne podrške, projekt je analizirao postojeći institucionalni okvir za MSP i RER te pomoći kod izrade nacrta zakona o razvoju i promociji malih i srednjih preduzeća, kao i Bijele knjige za regionalni ekonomski razvoj. Projekt je pružip podršku Ministarstvu za vanjsku trgovinu i ekonomske odnose pri uspostavljanju Vijeća za razvoj i preduzetništvo te u pripremnom radu za kreiranje Agencije za razvoj i preduzetništvo.

Sa novim aktivnostima na izgradnji kapaciteta (što uključuje obuku i studijske posjete) se pružila podrška Ministarstvu za vanjsku trgovinu i ekonomske odnose i Vijeću za razvoj i preduzetništvo, dok se aktivnostima na izgradnji kapaciteta koje su usmjerene ka RRA, nastavio proces započet u okviru EURED projekta. Navedeno je uključivalo ažuriranje regionalnih strategija i akcionih planova, kao i tehničku pomoć kako bi se podržali pilot projekti i dalja izgradnja tima kroz specifične module obuke i instruiranje po sistemu jedan-na-jedan.

Aktivnosti koje se odnose na Fond za regionalni ekonomski razvoj se nastavio kako bi se Evropskoj komisiji osigurala asistencija kod pripreme poziva za podnošenje prijedloga projekata i dodjeljivanja bespovratnih sredstava, kao i kod monitoringa sredstava za finansiranje operativnih troškova RRA te pomoć RRA kod monitoringa pod-projekata. Također se zagovarala institucionalizacija Fonda za regionalni ekonomski razvoj u svijetlu budućeg predspristupnog konteksta.

Transfer znanja se fokusirao na podsticanje diskusije između aktera RER i MSP putem seminara i mreža i na razvoj elektronske biblioteke sa relevantnim tekstovima vezanim za najbolju praksu RER-a i MSP, a koja su ostala u rukama korisnika projekta.